Chloromine-T, 18-20 mg/L 1 saat süreyle 2-3 gün tatbik edilir. Suyun pH’ı 7,5-8,5 olmalıdır.

İyodophor (Betadine): İyodophorlar, 50-200 mg /L sadece 10 dakika gözlenmiş yumurtalarda kullanılır. Balıklarda kullanılmaz. %10’luk Batticon şeklinde eczanelerden temin edilebilir.

Malachite Green (Malaşit Yeşili): Malaşit Yeşili, 1-5 mg/L banyo şeklinde 1 saat ve 3-5 gün uygulanır. Balık etinde birikinti yaptığı, kanserojen olduğu iddia edilmekte ve bu nedenle insan sağlığı açısından zararlı olduğu bildirilmektedir. Avrupa Topluluğu ülkelerinde kullanımını yasaklamıştır. Yumurta mantarlarında, balıkların dış yüzeylerindeki mantar ve parazit enfeksiyonlarda kullanılmaktadır.

Methylene Blue (Metilen mavisi): Metilen mavisi, 1-3 mg/L 3-5 gün 1 saat banyo şeklinde uygulanır. Genelde bakteri, mantar ve paraziter enfeksiyonlarda kullanılır.

Rivanol: Sarı renkli bir tür boyadır. Balıklar için toksiktir. Akvaryum balıklarında açık deri lezyonlarında uzun süreli banyolar şeklinde dezenfektan olarak kullanılır. Rivanol 0,250 gr/L dozunda kullanılır.

Tuz: Tuz banyoları balık hastalıklarının tedavisinde kullanılan en eski antiparazitik ilaçtır. (%1’lik solüsyon) Bakteri, mantar ve sülüklere karşı etkilidir. Ayrıca bazı parazitlere karşı etkili olabilir. Balıklar 1 saat banyo şeklinde uygulanır. %0,2, %1,%1,5 (10-15g/L) 20-30 dakika, %2,5 (25g/L) 10-15 dakika Costia spp, Trichodine spp, Chilodonella spp karşı akvaryum balıklarında kullanılır. Tuz %1’lik (10kg/1m3) çiftliklerde uygulamak çok pahalıya neden olur.

Akriflavine: Dış parazitlere, kuyruk çürümesi ve mantar enfeksiyonlarına karşı 3 ppm dozunda 3 gün süreyle uygulanır (5-10 mg/L).

Trypaflavin: Acridin boyasıdır. 10mg/L (10g/m3) dozunda 10 saat banyo şeklinde parazitlere karşı kullanılır. Oral olarak 10mg/kg dozunda Hexamita spp tedavisinde kullanılır.

Potasyum Permanganat (KMnO4): Flagellatlar, mantarlar ve bakterilere karşı etkilidir. 0,1 ppm dozunda banyo şeklinde kullanılır. Bakterilerde olumsuz etkisi vardır. Saprolegnia, Argulus, Costia spp, Trichodine spp, Chilodonella spp karşı 10mg/L (10g/m3) 30 dakika, 2-4mg/L (2-4g/m3) uzun süreli banyo şeklinde Trichodine spp sağaltımında kullanılır. Alabalıklar için öldürücü etkisi vardır (0,025 ppm).

Formaldehit (Formalin, formol): Formaldehit, sadece bakterisid, virusid, fungusid değil aynı zamanda antiparzitik olarak etki eden bir dezenfektan maddedir. Formaldehit’in etki mekanizması enzim aktivitesini bozarak etki yapmaktadır. Formal olarak %35-40’lık solüsyonlar halinde piyasada bulunur ucuz bir maddedir. Formaldehit paraformaldehit şekline geçerek bulunduğu kabın dibinde beyaz bir tortu oluşturur. Bu balıklar için toksik bir maddedir. Bu madde asla kullanılamaz.

Paraziter hastalıklarda iyi sonuç verdiği bilinmekte, fakat bazı paraziter hastalıklara karşı literatürlerde bildirilen dozlarda etkili olmadığı yapmış olduğumuz deneyler sonucu ortaya çıkmıştır. Bakteri ve sporlar üzerinde etkilidir. Mantar enfeksiyonlarında da kullanılır. Formaldehit, sudaki erimiş oksijeni tükettiğinden sıcaklığın yüksek olduğu mevsimlerde özellikle su sıcaklığının 18ºC’nin üzerine çıktığı zamanlarda kullanımı tehlikelidir.

Etkisi 24 saat sonra maksimuma ulaşır. Havuzların dezenfeksiyonunda kullanılır. Formaldehit balıklara aç karına verilir.

Sudaki oksijen miktarını dengelemek için suya oksijen verilir. Formaldehit su ısısı yüksekse en fazla 167 ppm,düşükse 200-250 ppm’e kadar kullanılabilir.

Duruma göre 10-15 dakika hava sıcaksa, en fazla 1 saat banyo yaptırılır. Fakat su sıcaklığı düşük olduğu zamanda 30 dakika sonra balıklarda oksijen yetersizliğinin olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir. Ayrıca su tek girişli ise su seviyesi düşürülmemeli veya en son havuzdan başlayarak formaldehit uygulaması yapılmalıdır.

Bakır Sülfat (CuSO4): Mavi-Yeşil renkte kristal halde bir kimyasal maddedir. Halk arasında göz taşı veya gök taşı olarak isimlendirilmektedir. Buda formaldehit gibi mikroorganizmaların enzimatik etkinliğini bozarak dezenfektan olarak etki yapar. Ucuz ve kolay bulunan bir maddedir. Etkisi ve kullanılacak miktarı suyun sertliğine göre değişir. Sertlik derecesi (CaCO3) bilinmeyen ve sertliği 50 ppm’in altındaki sularda kullanılırsa zehirleme yapar, 40 ppm’in üzerindeki sularda ise etkisizdir.

Suyun sertlik 50-100 ppm →→ 0,5 ppm CuSO4 kullanılır.

100-200 ppm →→ 1 ppm CuSO4 kullanılır

200-400 ppm →→ 2 ppm CuSO4 kullanılır

Sertliği 500 ppm’in üzerindeki sularda 500 ppm’lik CuSO4 içine balık batırılıp çıkartılarak 1 dakikalık banyo yaptırılır. Bakır sülfat alabalıklarda kesinlikle kullanılmamalıdır. Alabalıklar için toksik etkiye sahiptir.

Bakır sülfat 100mg/L (100g/m3) dozunda 10-30 dakika sürede sadece akvaryum balıklarında kullanımına müsaade etmekteyiz. Costia spp 10 dakika, Grydactylus spp 30 dakika banyo şeklinde uygulanır.

Not: Bakır sülfat banyolarından sonra balıkların deri mukozasında bulunan mukus hücreleri tahriş etmekte ve balıkların dış yüzeyinde bulunan mukus tabakası ortadan kalkmakta, dolayısıyla balıkların doğal savunma sistemi mekanizması ortadan kaldırılmış olur. Bu neden, balıkların birçok enfeksiyona açık olmasını sağlar. Özellikle levrek balıklarında parazitel enfeksiyonlarda kullanıldığı zaman bir kaç gün sonra mutlaka vibrio enfeksiyonu görüldüğü tesbit edilmiştir. Bakır sülfat alabalıklarda kesinlikle kullanılmamalı dır. Alabalıklar için toksit etkiye sahiptir.

Quaternery Amonyum Bileşikleri: Mikroorganizmaların hücre zarının geçirgenliğini bozarak, hücre içine girer, enzimleri etkisiz hale getirir mikroorganizmaların ölümüne neden olurlar. Piyasada zefirol (zefiran ve dezen) olarak bulunur.

250 mg/L Trichodina, Grydactylus 1-2 dak.’da Costia 16 dak.’da öldürür.

Zefirol 250mg/L (= 250 gr/m3) 20-30 dak.

Suyun sertliği 100ppm’den düşükse 2ppm, 100-200ppm arasında ise 3ppm 200ppm’den daha fazla ise 4ppm dozunda 15 dakika ile 60 dakika arasında uygulanır. Bakteriyel solungaç hastalığında kullanılır.

Hyamine 3500 2-4mg/L (= 2-4gr/m3) 1 saat üzerinde bakteriyel solungaç hastalığında fingerling ve fry’larda kullanılır.

Benzalkonium Chlorid 5mg/L 24-48 saat saprolegnia spp karşıda kullanılır.

Kalsiyum Siyanamid: Myxosporidlerin öldürülmesi amacıyla balıksız havuzlara 3 kg/m2 dozunda kullanılır. Balıklar için toksiktir.

Hidrojen Peroksit (H2O2): %3’lük olarak satılmakta, suda serbest O2 ayrılarak gülcü dezenfektan etki gösterir. Katalaz enzimi üzerine etki ederek etkisini gösterir. Akvaryum balıklarının %0,5’lik solüsyon 5 dakika ektoparazitlerine karşı kullanılır. %3’lük solüsyondan 100ppm dozunda 10 dak. gözlenmiş yumurtaların dezenfeksiyonu amacı ile kullanılır.

Havuzların dezenfeksiyonu için aşağıdaki formülü önermekteyiz.

Sodyum hidroksit 100gr

Teepol 10gr

Kalsiyum hidroksit 2000gr

Su 10Lt

Bu karışım hazırlanıp iyice karıştırıldıktan sonra 10m2’lik havuz yüzeyine 1Lt gelecek şekilde badana edilir.

Ultraviyole Lambaları: Kuluçkahaneye giren suyun dezenfeksiyonu amacı ile en yaygın kullanılan yöntem ultraviyole (UV) ışınlarıdır. Yeni tip UV lambası saat 4.000 Lt suyu dezenfekte edebilmekte ve 8.700 saat süreyle kullanılabilmektedir. 50.000µW/saniye cm2 dozu IPN virüsü hariç sudaki bakteri ve virüsleri öldürmek için yeterli, 350.000µW/saniye cm2 mikrosporid sporları dahil tüm bakteri ve virüsleri öldürür, fakat IPN virüsüne etki etmez.

Not: Dezenfektanlar banyo seklinde kullanılan ilaçlar hasta ve sağlıklı balıklar üzerinde denemeler yapıldıktan sonra (24 saat) herhangi bir toksikasyona neden olmadığı tespit edildikten sonra kullanılmalıdır. Yani deneme ve kontrol gurubu kurularak ilacın etkene ve balığa etkisi kontrol edildikten sonra balıklarda ölüm meydana getirmemişse ilaç kullanılmalıdır. Ayrıca balıklarda tok iken dezenfektan kullanılmamalıdır. Bu nedenle banyo tarzında yapılacak olan ilaçlama sabah erken saatlerde yapılmasında fayda vardır.

Akuakültürde Kullanılan Antibiyotikler.

Ampicillin:

a) 200mg/L suya banyo şeklinde akvaryum balıklarında kullanılır.

b) 80mg/kg canlı ağırlığa (CA), 5-7 gün. Özellikle Gr(-) ve Gr(+) bakterilerde etkilidir.

Chlortetracycline:

a) 10-20mg/kg CA yem içerisinde 1-4 gün kullanılır.

b) 10-20mg/L suya 1-2 saat banyo tarzında uygulanabilir.

Cholaramphenicol:

a) 50-70mg/kg CA dozunda oral yolla 5-10 gün uygulanır.

b)10-50mg/L banyo tarzında 1 saat süreyle akvaryum balıklarında kullanılır. Eritropoesise neden olabilir.

Doxycycline:

500mg/kg CA dozunda bir kez uygulanır.

Erythromycin:

25-100mg/kg CA dozunda 4-21 gün kullanılır. Gr(+) bakterilerin tedavisinde kullanılır. Özellikle bakteryel böbrek hastalığının tedavisinde ve streptokok enfeksiyonlarında sıkça kullanılır.

Flumequine:

6 mg/kg CA dozunda 10 günden az olmamak koşuluyla ve 12,5-25 mg/L şeklinde kullanılır.

Furanace:

a) 2-4 mg/kg CA dozunda 3-5 gün kullanılır.

b) 0,5-1 mg/L suyav 5-10 dakika banyo tarzında uygulanır.

Isoniazid:

Tüberkülozda 40mg/L banyo şeklinde,akvaryum balıklarında kullanılır.

Spiramycin:

125 mg/kg CA dozunda 10 gün kullanılır.

Sulphamerazine:

200 mg/kg CA dozunda 14 gün kullanılır.

Furazolidone:

25-75 mg/kg CA dozunda 20 gün üzerinde kullanılır.

Penicilline-G:

Oral yolla etkisizdir ve pahalı bir ilaçtır.

Kanamycin:

50 mg/kg CA dozunda 7gün kullanılır. Alabalıklar için toksit etkili.

Oxytetracycline:

50-75 mg/kg CA dozunda 10 gün kullanılır. Ca+2 ve Mg+2 gibi di ve tri valant iyonlar ile şelat yaparlar. Şelat oluşumu sonucu oluşan büyük kopleksler bağırsak epitelinden emilimi güç olacağından etkin yoğunluğa çıkması zordur. Ca+2 ve Mg+2 gibi ağır metallerin bulunduğu ortamda yetiştiriciliği yapılan balıklarda oxytetracycline kullanımına dikkat edilmelidir.

Rifampicin:

Rifampicin 60 mg/kg CA dozunda yeme katılarak en az 7 gün verilir.